Πολλοί πιστεύουν ότι ο Πελέ επέλεξε να δώσει το  αποχαιρετιστήριο παιχνίδι του, στις 18 Ιουλίου 1971, κόντρα στη Γιουγκοσλαβία γιατί, αν είχε γεννηθεί στην Ευρώπη, θα ήταν ένας…από αυτούς.  Μερικοί πιστεύουν ότι οι  παγκόσμιοι  πρωταθλητές της Γιουγκοσλαβίας κάτω των 20 ετών το 1987 είναι η επιλογή με τους περισσότερους ποδοσφαιριστές  που μπορούν να κερδίσουν έναν αγώνα με δύο παιχνίδια πασιέντζας στην ιστορία του τουρνουά. Πολλοί υποστηρίζουν  ότι αν οι «Γιούγκοι» δεν είχαν μείνει εκτός από την  UEFA (κατόπιν απόφασης του ΟΗΕ) , δεν θα υπήρχε δανέζικο παραμύθι στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1992.

Όλοι, απολύτως όλοι, γνωρίζουν ότι η Γιουγκοσλαβία δεν υπάρχει πια, αλλά, και ευτυχώς υπάρχει επίσης μια ΜΑNA, το ποδόσφαιρο αυτής της φανταστικής χώρας το οποίο  συνεχίζει να παράγει ταλέντα.  Οι Κροάτες, σέρνοντας μια χρυσή μπάλα (ελέω Μόντριτς) , έχουν αγγίξει ένα παγκόσμιο κύπελλο. Οι  Σέρβοι, δηλαδή οι εκπρόσωποι της άλλης μεγάλης ποδοσφαιρικής ψυχής του Έθνους που χτίστηκε και κυβερνήθηκε  από τον Τίτο, έρχονται και έχουν σχηματίσει μία  εθνική ομάδα,  η οποία βρίθει από  ταλέντο και δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι  μπορεί να πάει πολύ μακριά στο Κατάρ. Με έναν  από τους πιο εμβληματικούς ποδοσφαιριστές της ιστορίας της,  τον Ντράγκαν Στοίκοβιτς, στον πάγκο. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της ομάδας είναι πλέον πρωταγωνιστές στην ιταλική Serie A.

Πολλά μεγάλα ονόματα αυτού του ομίλου που άφησαν πίσω την Πορτογαλία στον προκριματικό γύρο για το Παγκόσμιο Κύπελλο , τώρα φορούν φανέλα Ιταλικών συλλόγων. Οι Γιόβιτς, Κόστιτς, Ματίτς και Ράνονιτς  μόλις πραγματοποίησαν το ντεμπούτο τους. Οι Βλάχοβιτς, Μιλίνκοβιτς, – Σάβιτς, Μιλένκοβιτς, Ντζούρισιτς, Λάζοβιτς και Ίλιτς  σίγουρα έχουν ήδη εκτιμηθεί και όχι λίγο.

Οι προπονήσεις των ποδοσφαιριστών στη Σερβία είναι διαδεδομένες στην επικράτεια, πολύ συχνά οι δύο καλύτερες σχολές, αυτή της Παρτιζάν και αυτή του Ερυθρού Αστέρα, έχουν άμεση παρέμβαση στην αναπτυξιακή πορεία. Εναλλάσσονται κυκλικά ως αποτελέσματα, ακόμη και ιστορικά. Αν οι μπιανκονέρι ήταν οι πρώτοι που άγγιξαν το Κύπελλο Πρωταθλητριών (επιστροφή που υπέστη στον τελικό η Ρεάλ Μαδρίτης του Χέντο , το 1966), ο Ερυθρός Αστέρας  κατάφερε να το κατακτήσει,  στο Μπάρι επί της Μαρσέιγ του Μπερνάρ Ταπί , το ’91 λίγο πριν από τη διάλυση του σλαβικού κράτους.

Οι εκδόσεις του πρωταθλήματος Σερβίας

Το σερβικό πρωτάθλημα είχε δεκαέξι εκδόσεις, οι δύο σύλλογοι του Βελιγραδίου μοίρασαν ισόποσα τους τίτλους του πρωταθλήματος, δίχως  να συμπεριλάβουν άλλους: αρχικά η Παρτιζάν ήταν η κυρίαρχη, στις τελευταίες ο Ερυθρός Αστέρας, με επικεφαλής τον Ντέγιαν Στάνκοβιτς, ο οποίος  κυριάρχησε στις τρεις τελευταίες διοργανώσεις.  Ο πρώην μέσος των  Λάτσιο και  Ίντερ μεγάλωσε στη γειτονιά Ζέμουν, ένα είδος παλιάς πόλης που κατάπιε το δυτικό τμήμα του Βελιγραδίου. Είναι μια περιοχή με βαθιά ποδοσφαιρική αίσθηση, αλλά και στρατιωτική: εδώ υπήρχε η σημαντικότερη αεροπορική βάση του γιουγκοσλαβικού στρατού, το αρχηγείο της αεροπορίας και μια στρατιωτική ακαδημία. Και δεν είναι τυχαίο ότι το αρχηγείο της Παρτιζάν, που ήταν στην πραγματικότητα η ομάδα του JNA, του γιουγκοσλαβικού στρατού που γεννήθηκε από την αντίσταση (ακριβώς: παρτιζάνοι). Επιπλέον, η Παρτίζαν θα ήταν η αντανάκλαση αυτού που αντιπροσώπευε τότε το JNA στην πολυεθνική Γιουγκοσλαβία, του αυτοσχέδιου κομμουνισμού που δεν ήταν ευθυγραμμισμένος με τη Μόσχα: το γιουγκοσλαβικό ομοσπονδιακό ιδεώδες, με Σλοβένους, Κροάτες, Σέρβους, Βόσνιους Μουσουλμάνους στρατιώτες και διοικητές, Μαυροβούνιους, Κοσοβάρους, Βόρειο Μακεδόνες, Σέρβους,  Κροάτες Βόσνιοι ή Σερβο-Κροάτες. Αν ο στρατός, ως η ύψιστη έκφραση του συγκεντρωτικού και ενιαίου καθεστώτος, διατηρούσε αυτό το ιδανικό και ύψωνε το ξίφος της αντίθεσης στους σκληρούς περιφερειακούς εθνικισμούς, η Παρτιζάν θα είχε λειτουργήσει ως το αθλητικό έμβλημα του αληθινού γιουγκοσλαβικού εθνικισμού, ως λάβαρο της πανδημίας.

Γιουγκοσλαβικό αίσθημα που ο Τίτο πάντα προστάτευε. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο Κροάτης Φράνιο Τούτσμαν  (μετέπειτα πατέρας της πατρίδας της Κροατίας που γεννήθηκε από τη διάλυση), ήταν ο πρόεδρος της, στα χρυσά χρόνια. Ο Ερυθρός Αστέρας ήταν ιστορικά ένας σύλλογος που συνδέεται περισσότερο με τον σερβικό εθνικισμό και, κατά κάποιο τρόπο και με την Ορθόδοξη Εκκλησία της χώρας.

Και οι δύο είχαν τη μεγάλη τους δύναμη στις προπονήσεις, επειδή ακριβώς χάρη στο «σπιτικό»  ταλέντο ήταν που η Παρτιζάν εξέπληξε την Ευρώπη : «Παρτιζάνοβε Μπέμπε» τους έλεγαν, ακριβώς επειδή αναδείχθηκαν  πολλοί από το φυτώριο. Η γιουγκοσλαβική σχολή είναι ένας κλάδος της παραδουνάβιας σχολής, ένα ποδόσφαιρο φτιαγμένο περισσότερο από ντρίμπλα παρά με φυσική δύναμη (Γκέτσα Καλοτσάι , ο «μαθητής» του Γκούσταβ Σέμπες , προπονητής της Αραντσιπάτ- η ουγγρική χρυσή ομάδα των  Πούσκας, Κότσις ,  Μποζικ, Χιντεγκούτι και την άλλη παρέα ).

Οι βάσεις για μία άκρως ποδοσφαιρική χώρα

Μεταξύ της δεκαετίας του ’50 και του ’60 έπαιζε ήδη ένα είδος 3-1-2-4, ένα υβρίδιο μεταξύ της λεγόμενης “Πυραμίδας του Δούναβη” (2-3-5) και του 4-2-4 που έφερε στη Βραζιλία το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο, το 1958. Με τη δύναμη των βασικών τεχνικών προϋποθέσεων, που προωθεί η παραδουνάβια κουλτούρα, οι Γιουγκοσλάβοι έπαιξαν ένα ελκυστικό ποδόσφαιρο, ευχάριστο στην παρακολούθηση ακόμη και για ένα ουδέτερο κοινό, ένα λαμπρό στυλ και με κάποια δόση κινδύνου. Το  οποίο όμως έδωσε εξαιρετικά αποτελέσματα: Το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης, το ασημένιο στο Ελσίνκι ’52 και τη Μελβούρνη ’56. Τις  δεύτερες θέσεις στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του ’60 και ’68 και την τέταρτη θέση στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Χιλής.

Αυτές οι βάσεις δεν ξεχάστηκαν ποτέ, η παραγωγή του ποδοσφαίρου  συνεχίζεται  ακόμη κι αν σε αντίθεση με την κροατική πραγματικότητα, όπου η Ντιναμό Ζάγκρεμπ είναι ο απόλυτος συγκεντρωτικός του κινήματος (από τα 17 τελευταία πρωταθλήματα που έχουν κερδίσει και κυριάρχησε  κυρίως στα 16). Στη  Σερβία υπάρχει μια διχασμένη και διαδεδομένη δύναμη, εκτός από μια μικρότερη ικανότητα διατήρησης νέων ποδοσφαιριστών  για μερικές σεζόν (και στη συνέχεια ίσως να τους πουλήσει σε υψηλότερες τιμές). Η Σερβία που φτάνει στο Κατάρ παίζει ένα σύστημα  3 – 4- 2- 1 γεμάτο ποιότητα σε κάθε τμήμα και τον επιθετικό ρυθμό του παιχνιδιού διαχειρίζεται ο Ντούσαν Τάντιτς,ο οποίος ξεκίνησε στη μικρή αλλά γόνιμη σχολή ποδοσφαίρου της Βοϊβοντίνα, που χτίστηκε από τον σπουδαίο Βουγιαντίν Μπόσκοφ, ο οποίος προπονούσε εκεί για σχεδόν μια 10ετία. Μπροστά έχει  πολλή ποιότητα, και γεύση για το παιχνίδι που θυμίζει αρκετό από το  παρελθόν και συνδυάζεται με το παρόν που αποτελείται από αθλητικότητα και ανεπτυγμένη σκέψη.

Η μνήμη αναβιώνει, μαζί με ένα μακρινό όνειρο. Δεν υπάρχει πια Γιουγκοσλαβία, υπάρχουν, ευτυχώς για το ποδόσφαιρο, πολλοί ποδοσφαιρικοί γιοι αυτής της χώρας. Και αυτή η ψυχική κατάσταση, μοναδική. Ωραία, εχθρικά, ποιοτικά, ξέρουν να ευχαριστούν και να αποθαρρύνουν ακόμα και στον ίδιο αγώνα, αλλά ποτέ δεν έχουν εγκαταλείψει το πνεύμα του παιχνιδιού. Ο Πελέ θα είχε γεννηθεί πραγματικά εκεί.